Học marketing như thế nào cho hiệu quả?
Đỗ Hòa - Đối với nhiều người marketing là một món thuộc loại "khó nuốt". Tôi đã từng gặp nhiều người rất siêng đi học marketing, khóa nào cũng ghi danh đi học, nhưng khi nghe anh ta nói ra vài câu thì mới vở lẽ là anh ta học nhiều thế nhưng không hiểu được bao nhiêu. Vậy nếu bạn học marketing mà cảm thấy "khó nuốt" thì cũng đừng lấy làm buồn lòng, marketing có lẽ không phải là thứ dành cho bạn.
Marketing
hình như cũng không thích hợp với các bạn có tư duy kỹ thuật cao, theo đó mọi
thứ đều theo công thức có sẵn, mọi việc phải theo đúng trình tự 1,2,3... vì marketing
đòi hỏi luôn luôn phải linh hoạt và sáng tạo. Nhưng nếu là người vừa giỏi kỹ
thuật lại vừa giỏi marketing thì vô cùng lợi hại, điển hình là Steve Job, một
bậc thầy về marketing.
Học
marketing để gọi là "biết 4P là
gì" thì dễ, nhưng để nắm vững và có thể ứng dụng một cách biến hóa thì rất
khó. Khó vì marketing là một môn còn tương đối mới ngay cả đối với cả nước Việt
Nam mình, một quốc gia đang ở giai đoạn đầu hội nhập với thế giới và đang từng
bước rủ bỏ cái gốc kinh tế kế hoạch nơi mà hoạt động của doanh nghiệp được phân
bổ từ trên xuống và thu nhập thì cũng được điều hòa, để làm quen với kinh tế
thị trường nơi mà hoạt động của doanh nghiệp là theo tình hình thị trường và
lợi nhuận thì phụ thuộc vào khả năng cạnh
tranh.
Một minh chứng cho tình trạng đang chuyển tiếp giữa hai môi trường kinh tế là hiện vẫn còn nhiều doanh nghiệp xem đầu tư vào các mối quan hệ quan trọng hơn đầu tư vào R&D và kỹ năng con người.
Một minh chứng cho tình trạng đang chuyển tiếp giữa hai môi trường kinh tế là hiện vẫn còn nhiều doanh nghiệp xem đầu tư vào các mối quan hệ quan trọng hơn đầu tư vào R&D và kỹ năng con người.
Cái
khó thứ hai là vì marketing là một kỹ năng
kinh doanh có nhiều concept mà người học muốn tiếp thu được thì phải ở trong
môi trường kinh doanh.
Như
vậy, các bạn có truyền thống gia đình kinh doanh, buôn bán thì khi học
marketing có lẽ dễ tiếp thu hơn các bạn xuất thân vùng nông thôn, chỉ quen sản
xuất nông nghiệp.
# Lời
khuyên số 1: Để học marketing hiệu quả, bạn nên tìm cách dự phần,
tham gia vào môi trường kinh doanh. Bằng cách ngoài giờ học, bạn có thể phụ cha
mẹ bán
hàng, tình nguyện đến giúp họ hàng những người có cơ sở kinh doanh,
hoặc xin đi làm thêm tại các cơ sở buôn bán, kinh doanh, hoặc tự mình tổ chức
kinh doanh nhỏ.
Bằng cách đó trong quá trình học khi tiếp xúc với những concept mới về kinh doanh, marketing hoặc thương hiệu... bạn có thể chiêm nghiệm, liên tưởng đến hoạt động kinh doanh mà bạn đang tham gia và sẽ cảm thấy dễ hiểu hơn những người không tham gia hoạt động kinh doanh.
Bằng cách đó trong quá trình học khi tiếp xúc với những concept mới về kinh doanh, marketing hoặc thương hiệu... bạn có thể chiêm nghiệm, liên tưởng đến hoạt động kinh doanh mà bạn đang tham gia và sẽ cảm thấy dễ hiểu hơn những người không tham gia hoạt động kinh doanh.
_________________________________________________________
Học
lý thuyết cơ bản cộng với một ít trãi nghiệm kinh doanh thôi có lẽ cũng chưa ăn
thua, vì lý thuyết marketing là sự tập hợp của nhiều hệ thống lý luận và nghiên
cứu khoa học khác nhau, là sự đúc kết những tinh hoa của nền kinh tế thị
trường, người ta liên tục khám phá thêm những điều mới và bổ sung theo thời
gian. Như vậy học marketing là một sự nghiệp cả đời chứ không có điểm dừng.
Học
marketing không chỉ để biết lý thuyết mà để làm marketing (ứng dụng vào thực
tế). Để làm marketing hiệu quả, người làm marketing phải hiểu sự vận hành của
một doanh nghiệp. Bao gồm toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp (gọi là chuỗi giá
trị của doanh nghiệp), từ sản xuất đến phân phối,
quảng bá,
bán hàng,
thương hiệu,
chiến lược,
tài chính, CNTT, R&D... và quan trọng là hiểu cách mà doanh nghiệp đó
làm ra lợi nhuận.
Bên cạnh đó, người làm marketing phải thật am hiểu đối tượng mà doanh nghiệp đó phục vụ, tức là người trả tiền cho doanh nghiệp. Hiểu họ là ai, thu nhập bao nhiêu, chi tiêu thế nào, họ muốn gì, họ yêu gì, ghét gì, thói quen mua sắm và tìm kiếm thông tin của họ là gì, cộng đồng họ giao du, nơi họ hay lui tới ... nhằm để có thể phục vụ họ tốt hơn.
Bên cạnh đó, người làm marketing phải thật am hiểu đối tượng mà doanh nghiệp đó phục vụ, tức là người trả tiền cho doanh nghiệp. Hiểu họ là ai, thu nhập bao nhiêu, chi tiêu thế nào, họ muốn gì, họ yêu gì, ghét gì, thói quen mua sắm và tìm kiếm thông tin của họ là gì, cộng đồng họ giao du, nơi họ hay lui tới ... nhằm để có thể phục vụ họ tốt hơn.
Không
chỉ thế, người làm marketing phải am hiểu sâu sắc tất cả những người tham gia
trong việc phân
phối và bán
lẻ hàng hóa. Bất kỳ ai có dự phần trong việc đưa sản phẩm,
dịch
vụ đến với người mua/người tiêu dùng
là đều phải được quan tâm.
Và
trên đây là chúng ta mới chỉ nói đến những yếu tố có liên quan trực tiếp và
những yếu tố nội bộ, thế còn những yếu tố gián tiếp và bên ngoài là gì? Xin
thưa, cũng không kém phức tạp: đó là những yếu tố tác động từ môi trường vĩ mô
(kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, công nghệ, môi trường), những tác lực của
môi trường vi mô (đối thủ cạnh
tranh, nhà cung cấp, sản phẩm
thay thế, các tổ chức ảnh hưởng...).v.v.
Như
vậy để trở thành một marketing guru rõ ràng là một việc không phải dễ, nó đòi
hỏi rất nhiều đam mê và nỗ lực để nghiên cứu học hỏi.
# Lời
khuyên số 2: Hàng ngày dành một thời lượng trong quỹ thời gian của
bạn để cập nhật kiến thức: đọc báo, tạp chí, thông tin về kinh tế, xã hội,
chính trị, luật pháp, công nghệ, môi trường, văn hóa... nói chung là kiến thức
tổng quát.
Đọc các thông tin về doanh nghiệp, doanh nhân và suy ngẫm, phân tích để cố giải đáp cái hay, cái dở, cái đúng cái sai trong những việc họ làm. Đặc biệt tôi khuyên các bạn nên nghiên cứu các động thái của các doanh nghiệp (quảng cáo, sự kiện, tung sản phẩm mới, các nội dung pr, các chương trình khuyến mãi...) và tự đặt câu hỏi cho mình: tại sao họ làm thế? tại sao họ không làm như mình nghĩ? tại sao họ quảng cáo như thế? tại sao họ làm roadshow nơi nầy mà không làm nơi khác? tại sao họ khuyến mãi vào lúc nầy và chỉ dành cho mặt hàng nọ? tại sao và tại sao?
Đọc các thông tin về doanh nghiệp, doanh nhân và suy ngẫm, phân tích để cố giải đáp cái hay, cái dở, cái đúng cái sai trong những việc họ làm. Đặc biệt tôi khuyên các bạn nên nghiên cứu các động thái của các doanh nghiệp (quảng cáo, sự kiện, tung sản phẩm mới, các nội dung pr, các chương trình khuyến mãi...) và tự đặt câu hỏi cho mình: tại sao họ làm thế? tại sao họ không làm như mình nghĩ? tại sao họ quảng cáo như thế? tại sao họ làm roadshow nơi nầy mà không làm nơi khác? tại sao họ khuyến mãi vào lúc nầy và chỉ dành cho mặt hàng nọ? tại sao và tại sao?
Và
để làm được như trên có nghĩa là bạn phải hy sinh bớt thời gian xem phim, chơi
game, tán gẫu, đọc những truyện giải trí vô bổ và lướt web chít chát!
________________________________________________________
Thực
tế đã chứng minh, không có áp lực thì mọi thứ sẽ vẫn mãi như thế và ngày càng
tệ hơn. Học mà không có áp lực thì khó mà tiến bộ. Với những nội dung học ở
trong trường lớp thì điểm kiểm tra, xếp hạng, kết quả thi chính là áp lực giúp
bạn học tốt hơn, thế còn những điều không học ở trong trường lớp (rất nhiều)
thì sao?
# Lời
khuyên số 3: Để cho việc học hỏi, nắm bắt kỹ năng marketing của bạn
được thuận lợi hơn, tiến bộ nhanh hơn, bạn cần hai điều:
1)
Tạo áp lực cho việc nắm bắt các kỹ năng marketing.
Bạn
cần chủ động tạo ra áp lực bằng cách xung phong, tình nguyện tham gia vào một
dự án nào đó (lợi nhuận hoạc phi lợi nhuận) để được giao trách nhiệm, được
người khác đôn đốc, đánh giá kết quả công việc của mình, từ đó rút kinh nghiệm
để lần sau thực hiện tốt hơn.
Chẳng hạn, nếu bạn thấy cần phải nâng cao kỹ năng nghiên cứu và phân tích thị trường thì việc tham gia vào các dự án nghiên cứu thị trường là một điểm nên làm. Tuy nhiên, hoạt động nầy chỉ mới giúp bạn về kỹ năng nghiên cứu thị trường, bạn cần tham gia vào các hoạt động khác để học hỏi và trãi nghiệm các kỹ năng khác nữa.
Chẳng hạn, nếu bạn thấy cần phải nâng cao kỹ năng nghiên cứu và phân tích thị trường thì việc tham gia vào các dự án nghiên cứu thị trường là một điểm nên làm. Tuy nhiên, hoạt động nầy chỉ mới giúp bạn về kỹ năng nghiên cứu thị trường, bạn cần tham gia vào các hoạt động khác để học hỏi và trãi nghiệm các kỹ năng khác nữa.
Sẽ
tuyệt vời hơn nếu bạn có thể tự tạo ra áp lực cho chính mình, bằng cách tự mình
hoạch định và thực hiện một dự án, mà qua đó muốn thành công thì bạn buộc phải
học hỏi, nghiên cứu để đáp ứng yêu cầu công việc cho kịp thời gian.
2)
Tầm sư học đạo.
Học
marketing cũng như học bất kỳ một kỹ năng nào khác, bạn sẽ tiến bộ nhanh hơn
nếu có một người đóng vai trainer (người dạy), coach (người huấn luyện, kèm
cặp) hoặc mentor (người chỉ dẫn, sư phụ) giúp bạn. Mentor là người có trình độ
cao hơn, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực mà bạn đang theo đuổi. Mentor là
người có thể đánh giá trình độ từ đó đưa ra định hướng và lộ trình phù hợp cho
bạn, dạy, giải thích cho bạn những điều bạn chưa hiểu, uống nắn những cái sai
lệch, đưa ra lời khuyên giúp bạn vượt qua những khó khăn trở ngại, và đánh giá
tiến bộ, hiệu quả của bản thân của bạn.
Có
được một mentor giỏi, tận tụy truyền nghề và rất nghiêm khắc với bạn, là một
duyên may mà không phải ai cũng may mắn gặp được trong đời mình. Một mentor
giỏi thường tạo ra sự khác biệt.
_______________________________________________________
Như
đã trình bày ở trên, học marketing không chỉ là học... marketing, vì muốn thông
thạo marketing và để có thể áp dụng một cách biến hóa bạn còn phải nghiên cứu
rất nhiều kiến thức khác như quản trị doanh nghiệp, truyền
thông, tâm lý học, chiến
lược, quản lý dự án, làm việc nhóm... (xem kỹ năng
marketing). Vậy nhiều như thế thì biết học cái gì trước, học cái gì
sau cho dễ tiếp thu, dễ nhớ?
# Lời
khuyên số 4: Để dễ nhớ, dễ tiếp thu bạn nên học từng bước, bắt đầu
học từ tổng quan rồi đến chi tiết, học từ khái niệm cơ bản rồi đến học các kỹ
năng marketing nâng cao và các kỹ năng mở rộng, rồi cuối cùng là học chiến
lược.
Tại
sao nên bắt đầu bằng học tổng quan? Vì marketing có nhiều khái niệm nền tảng
mới, và nếu không hiểu những khái niệm nền tảng nầy trước, thì sẽ khó tiếp thu
khi học các kỹ năng.
Theo kinh nghiệm bản thân, nếu là lần đầu tiên đọc một cuốn sách về marketing, bạn không nên đặt yêu cầu là đọc đến đâu phải hiểu cặn kẻ đến đấy. Mà hãy cứ đọc qua, cái gì hiểu được ngay thì tốt, còn cái gì chưa hiểu thì cứ tạm để đấy và đọc tiếp. Vì sẽ có nhiều khái niệm mà khi tiếp xúc lần đầu bạn chưa hiểu được nó là gì, nhưng khi gặp lại lần hai, lần ba trong các ngữ cảnh khác nhau bạn sẽ dần hiểu ra.
Theo kinh nghiệm bản thân, nếu là lần đầu tiên đọc một cuốn sách về marketing, bạn không nên đặt yêu cầu là đọc đến đâu phải hiểu cặn kẻ đến đấy. Mà hãy cứ đọc qua, cái gì hiểu được ngay thì tốt, còn cái gì chưa hiểu thì cứ tạm để đấy và đọc tiếp. Vì sẽ có nhiều khái niệm mà khi tiếp xúc lần đầu bạn chưa hiểu được nó là gì, nhưng khi gặp lại lần hai, lần ba trong các ngữ cảnh khác nhau bạn sẽ dần hiểu ra.
Sau
khi đọc hết cuốn sách lần đầu, có thể bạn chỉ hiểu được khoảng chừng 50% nội
dung. Đấy là điều bình thường. Hãy kiên nhẫn đọc lại lần thứ hai và lần nầy bạn
nên đọc kỹ, đọc chậm lại. Những kiến thức tổng quan mới mà bạn đã tiếp thu được
sau khi đọc qua lần đầu, sẽ giúp bạn hiểu nội dung tốt hơn, trọn vẹn hơn. Hãy
cố gắng đọc tiếp lần thứ ba nếu cần. Sau khi đã cố gắng mà bạn vẫn thấy có một
vài khái niệm bạn chưa hiểu, thì lúc nầy hãy nhờ ông Google giải thích hộ nó là
cái gì.
Phương
pháp trên cũng có thể được áp dụng cho việc học tại các lớp kỹ năng, nghĩa là
học tổng quan để hiểu các khái niệm, nắm được bức tranh chung, trước khi học
chuyên sâu tại các khóa kỹ năng nâng cao.
Ngay
khi bạn học các kỹ năng nâng cao, bạn sẽ nhận ra rằng để có thể làm marketing
hiệu quả hơn, bạn cần phải mở rộng kiến thức sang những kỹ năng có liên quan.
Chẳng hạn như khi bạn học kỹ năng truyền
thông marketing nâng cao, bạn sẽ nhận ra rằng nếu bạn có kiến thức
về tâm lý học thì bạn sẽ có thể chuyển tải các thông điệp truyền thông một cách
mạnh mẻ hơn, truyền cảm hơn, và do vậy sẽ thuyết phục hơn. Và nếu bạn có kiến
thức tốt về media, thì các chiến dịch truyền thông của bạn sẽ hiệu quả hơn về
mặt tài chính.
Marketing??? |
Cuối cùng, sau một thời gian đảm nhiệm một
trong các công việc tác chiến (execution) của marketing như: phát tờ rơi, phỏng
vấn viên, PG, thiết kế ad, sáng tạo, phụ trách kênh,
làm POSM, nhân viên tổ chức sự kiện v.v. bạn sẽ muốn nắm một vị trí focal point
như brand
manager, trưởng ngành hàng, hoặc trở thành một nhạc trưởng như Marketing
Manager. Và nếu đấy là mục tiêu sự nghiệp của bạn thì bạn cần trang bị cho mình
một nền tảng kiến thức sâu hơn về chiến lược.
0 comments